ดร.ชุติมา เอี่ยมโชติชวลิต ผู้ว่าการสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย หรือ วว. กล่าวว่า จากสถานการณ์การระบาดของไวรัสโควิด-19 ในปัจจุบันนั้น ส่งผลให้ปริมาณการใช้ สารต้านจุลินทรีย์ เพื่อนำไปยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อมีอัตราเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นเพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องให้กับประชาชนด้วยองค์ความรู้วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ซึ่ง วว. โดย ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ มีความเชี่ยวชาญในด้านการวิเคราะห์คุณภาพทางจุลชีววิทยาของผลิตภัณฑ์ต่าง ๆตามที่กำหนดไว้ตามมาตรฐาน และการทดสอบประสิทธิภาพการต้านเชื้อจุลินทรีย์ของผลิตภัณฑ์ มีข้อแนะนำควรรู้ในการเลือกใช้สารต้านจุลินทรีย์ที่มีความปลอดภัยกับสุขอนามัยของผู้ใช้ ดังนี้

   ความรู้เกี่ยวกับสารต้านจุลินทรีย์ ซึ่งเป็นสารที่สามารถฆ่าหรือยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อได้ จำแนกตามวัตถุประสงค์การใช้ได้ 3 ประเภท ได้แก่ 1.) สารฆ่าเชื้อ (Disinfectant) สามารถกำจัดเชื้อจุลินทรีย์ได้หลากหลาย และไม่จำเพาะเจาะจง ใช้กำจัดเชื้อจุลินทรีย์บนพื้นผิวสิ่งของต่าง ๆ ที่ไม่มีชีวิต เพื่อยับยั้ง การแพร่การกระจายของเชื้อ 2.) สารระงับเชื้อ (Antiseptic) ใช้กำจัดเชื้อจุลินทรีย์บนผิวหรือเนื้อเยื่อ ของสิ่งมีชีวิต เช่น ใช้ฆ่าเชื้อในระหว่างการผ่าตัด ดังนั้น สารฆ่าเชื้อบางชนิดที่ไม่มีพิษต่อคนก็สามารถใช้เป็นสารระงับเชื้อได้ด้วย และ 3.ยาปฏิชีวนะ (Antibiotic) ใช้กำจัดเชื้อจุลินทรีย์ภายในร่างกาย มีความเฉพาะเจาะจง เดิมจะหมายถึงแต่การกำจัดหรือควบคุมเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น แต่ปัจจุบันจะหมายถึงการกำจัดหรือควบคุมเชื้อจุลินทรีย์ใด ๆ

    ข้อควรพิจารณาในการเลือกใช้สารต้านเชื้อจุลินทรีย์ ประกอบด้วย 1.) วัตถุประสงค์ในการใช้ พิจารณาว่าจะใช้สารต้านเชื้อจุลินทรีย์กับสิ่งที่ต้องการทำลายเชื้อประเภทใด และสิ่งเหล่านั้นมีเชื้ออะไรที่เกี่ยวข้อง 2.) คุณสมบัติทางกายภาพ ทางเคมี ทางชีววิทยาของสารต้านเชื้อจุลินทรีย์นั้น ได้แก่ ความคงตัวของน้ำยา อายุของสารที่ใช้ เป็นต้น 3.) ความปลอดภัยของผู้ใช้ โดยคำนึงถึง การดูดซึมเข้ากระแสเลือด การระคายเคืองต่อผิวหนัง อาการแพ้ที่อาจเกิดขึ้น และ 4.) ความน่าเชื่อถือของสารต้านเชื้อจุลินทรีย์ เช่น เอกสารกำกับยาที่แนบมาจากบริษัท เอกสารทางการแพทย์ องค์กรสากลที่เกี่ยวข้องรับรอง ไม่โฆษณาเกินความเป็นจริง และราคาเหมาะสม

   ผู้ว่าการสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย กล่าวต่อไปว่าคุณสมบัติ ของสารต้านเชื้อจุลินทรีย์ที่ดี ต้องมีคุณสมบัติในการทำลายเชื้อได้รวดเร็วและหลายชนิด สามารถฆ่าเชื้อ วัณโรค เชื้อไวรัสชนิดมีเปลือกหุ้มเซลล์ เช่น เอดส์ และชนิดไม่มีเปลือกหุ้มเซลล์ เช่น ไวรัสตับอักเสบ มีความ คงตัวแม้อยู่ในสภาวะที่เป็นกรดหรือด่าง มีประสิทธิภาพไม่ลดลงเมื่อสัมผัสสารอินทรีย์ และไม่กัดกร่อนพื้นผิว ทั้งโลหะ พลาสติก และยาง

   ด้าน ดร.สรียา เรืองพัฒนพงศ์ นักวิจัย ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ วว. กล่าวเพิ่มเติมว่า สารฆ่าเชื้อ (disinfectant) เป็นสารต้านเชื้อจุลินทรีย์ที่มีการนำมาใช้เป็นผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อสำหรับใช้ ในบ้านเรือนหรือทางสาธารณสุขมากกว่าประเภทอื่น ซึ่งเป็นวัตถุอันตรายที่อยู่ในการกำกับดูแลของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ตัวอย่างเช่น น้ำเกลือที่ผ่านการฆ่าเชื้อ น้ำที่ผ่านการฆ่าเชื้อ สารต้านจุลชีพที่ช่วยลดแรงตึงผิว และสารระงับเชื้อโดยสารฆ่าเชื้อมีความสามารถในการทำลายเชื้อได้ 3 ระดับ คือ

1.สารฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพสูง เป็นสารเคมีที่สามารถทำลายได้ทั้ง แบคทีเรีย เชื้อรา และไวรัส จึงเหมาะสำหรับใช้ทำให้ปลอดเชื้อในอุปกรณ์ที่ต้องการปลอดเชื้ออย่างยิ่ง

2.สารฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพปานกลาง เป็นสารเคมีที่สามารถทำลายเชื้อแบคทีเรีย ไมโครแบคทีเรีย รา และไวรัสบางชนิด แต่ไม่สามารถทำลายสปอร์ของจุลชีพและไวรัสบางชนิด

3.สารฆ่าเชื้อที่มีประสิทธิภาพต่ำ เป็นสารเคมีที่สามารถทำลายเชื้อแบคทีเรียบางชนิดและเชื้อราได้ แต่ไม่สามารถทำลายเชื้อไมโครแบคทีเรียและเชื้อไวรัส สารเคมีบางชนิดในกลุ่มนี้เมื่อเพิ่มความเข้มข้นขึ้นจะมีคุณสมบัติที่เหมาะสำหรับใช้ฆ่าเชื้ออุปกรณ์ที่ไม่จำเป็นต้องปลอดเชื้อมากนัก

   ทั้งนี้ผู้สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมหรือขอรับคำแนะนำปรึกษา งานบริการวิเคราะห์ทดสอบประสิทธิภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ต้านเชื้อจุลินทรีย์ประเภทต่าง ๆ ตามวิธีมาตรฐาน เพื่อขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์กับ อย. ได้ที่ ดร.จารุวรรณ สิทธิพล นักวิจัยอาวุโส ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย โทรศัพท์หมายเลข 0 2 577 9000 หรือ Call Center 0 2577 9300 E-mail : tistr@tistr.or.th